معاملات اوراق بهادار در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲٫۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می شود.
ب) نحوه انجام معامله:
انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طریق کارگزاران انجام میشود. این کارگزاران که در انجام معاملات نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا میکنند، دارای مجوز کارگزاری از سازمان و عضو بورس هستند
ج) افتتاح حساب یا دریافت کد معاملاتی:
از آنجا که دادوستد اوراق بهادار با بهره گرفتن از سیستم رایانهای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام میشود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد منحصر به خود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد. کد معاملاتی، شناسهای ۸ کاراکتری است که براساس مشخصات و اطلاعات فردی سرمایهگذار – از جمله کد ملی وی – و به صورت ترکیبی از حرف و عدد تعیین میشود. این کد در واقع از سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد تصادفی، تشکیل شده است.
د)تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش:
در این فرم اطلاعات مورد نیاز اعم از مشخصات شرکت کارگزاری، مشخصات سرمایهگذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار، چگونگی پرداخت یا دریافت وجه قید میشود. تعیین قیمت اوراق بهادار با مشتری است و مشتری میتواند تقاضای خرید یا فروش اوراق بهادار را در قیمت مشخصی تقاضا کند یا اینکه تعین قیمت را به کارگزار و شرایط بازار واگذار کند.
س)ورود سفارش به سامانه معاملاتی:
پس از دریافت سفارش خرید یا فروش، کارگزار سفارشهای دریافتی را با حفظ نوبت وارد سامانه معاملات میکند. اولویتبندی درخواستها در صف تقاضای خرید(فروش) سهام ابتدا براساس قیمتهای پیشنهادی خرید(فروش) صورت میگیرد و از بالاترین(پایینترین) تا پایینترین(بالاترین) قیمت اولویتبندی میشوند.
ص) انجام معامله:
در سامانه معاملات صف تقاضا و سفارشهای خرید در مقابل صف عرضه یا سفارشهای فروش قرار میگیرد و در صورتی که قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش برابر شوند، معامله بهطور خودکار توسط سیستم رایانهای انجام میشود و سفارشها از صف عرضه و تقاضا حذف میشوند.
ط)تسویه و پایاپای:
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مسوول تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار و همچنین ثبت و سپردهگذاری اوراق بهادار است. پس از انجام معامله در بورس و بهطور معمول در پایان نشست معاملاتی، اطلاعات برای پایاپای اوراق و همچنین تطبیق با اطلاعات سهامداری ثبتشده در سیستم و برای اطیمنان از وجود سهامدار، صحت اطلاعات سهامداری ثبتشده (نام، مقدار سهام….)، کفایت موجودی اوراق سهامدار برای تسویه معامله و همچنین مسدود نبودن موجودی سهامدار (وثیقه، رهن و…)، به سپردهگذاری مرکزی ارسال میشود. سپرده گذاری با تعیین خالص تعهدات اعضای خود(کارگزاران) در روز دوم پس از انجام معامله یعنی T+ 2، گزارش تسویه را تهیه میکند. به عبارت دیگر در این مرحله، خالص تعهدات کارگزاران در مورد وجوه و اوراق بهادار تعیین و به آنان ابلاغ میشود.
انتقال مالکیت اوراق بهادار از فروشنده به خریدار(در مقابل انتقال وجوه از خریدار به فروشنده)، آخرین مرحله از فرایندهای پس از انجام معامله به شمار میرود. پس از تطبیق اطلاعات و تعیین خالص تعهدات اعضاء در مرحله پایاپای اوراق(T+ 2)، اوراق بهادار در روز تسویه(T +3)، به صورت غیرفیزیکی(Book Entry) از حساب فروشنده اوراق بهادار به حساب خریدار منتقل میشود. شرکت سپردهگذاری در کنار انتقال غیر فیزیکی اوراق بهادار، اقدام به چاپ گواهی سپردهگذاری و نقل انتقال سهام، معادل سهام خریداری شده برای خریدار و مانده سهام(در صورت وجود) برای مشتری فروشنده میکند.
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار یک شرکت سهامی عام است که بر پایه قانون بازار اوراق بهادار تشکیل شده است و بانکها، شرکتهای کارگزاری و سازمان بورس و اوراق بهادار سهامداران اصلی آن هستند.
ع)دامنه نوسان روزانه:
دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بورس تهران ۲ درصد تعیین شده است و از اینرو قیمت سهام یک شرکت در یک روز حداکثر ۲ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل افزایش یا کاهش مییابد. دامنه نوسان قیمت مانع از نوسانات شدید قیمتها و تلاطم بازار میشود.
ل) کارمزد معاملات:
مشتریان برای انجام معاملات، کارمزدهای زیر را پرداخت خواهند کرد:
کارمزد کارگزاران، کارمزد بورس، کارمزد سازمان، کارمزد شرکت سپردهگذاری( کارمزد تسویه)، مالیات نقل و انتقال.