۴-۱۱- تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق
تعریف مفاهیم کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است که به منظور فهمیدن امر واقعی صورت می‌گیرد. بنابراین در تعریف مفاهیم همه جنبههای واقعیت مورد نظر قرار نمی‌گیرند، بلکه فقط آن جنبههایی برگرفته می شوند که برای تحقیق اصلی و اساسی به حساب می آیند ( کیوی و کامپنهورد، ۱۳۷۷: ۱۱۴ ). تعریف عملی، یک مفهوم و به بیان دقیقتر، یک متغیر را به صورت اعمال و اموری که در مطالعه به عنوان معرف و معادل آن مشخص می شود، تعریف میکند. چنین تعریفی معانی مفاهیم را لمس پذیرتر میکند، و روش های اندازه گیری که ملاکهایی را برای کاربرد تجربی مفاهیم به دست می‌دهد، طرح و خلاصه میکند ( هومن، ۱۳۸۳: ۹۸ ). متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق شامل سه دسته متغیرهای مستقل، واسطهای و بینابین میباشد. در اینجا، به مفهومسازی یعنی مشخصسازی متغیرها، ابعاد و تعیین شاخصهای گوناگون آن می‌پردازیم.
۴-۱۱-۱- متغیرهای مستقل :
منظور متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها تاثیر می‌گذارند. در این بررسی، متغیرهای مستقل به دو دسته متغیرهای جمعیتی و اجتماعی – اقتصادی تقسیم میشوند.
* متغیرهای جمعیتی :
سن : به تعداد سالهایی که از عمر یک فرد (از لحظه تولد تا زمان تحقیق) می‌گذرد، گفته میشود. این متغیر در سطح فاصلهای سنجیده میشود.
تحصیلات : منظور فراگرفتن علوم و فنون که توسط نظام آموزشی جامعه ارائه و درجهبندی شده است. در این جا سطح تحصیلات بر اساس تعداد سالهای کاملی که شخص پاسخگو صرف فراگیری آموزش رسمی نموده است و در سطح مقیاس فاصلهای سنجیده شده است.
درآمد زن و مرد: منظور عایداتی است که زن و مرد در نتیجه سهیم شدن در فعالیتهای تولیدی به طی یک ماه بهدست میآورند. که هر دو متغیر در سطح مقیاس فاصلهای اندازه گیری شدند.
مصرف رسانه : شامل ساعات استفاده پاسخگو از انواع وسایل ارتباط جمعی در طی یک هفته مورد نظر است. این متغیر در سطح ترتیبی سنجیده شد.
مهارت فردی : مجموعه توانایی هایی که یک شخص در طی زندگی فردی خود کسب می کند.
مهارت اجتماعی : توانایی فرد در برقراری ارتباط با محیط خود میباشد.
شبکهروابط : مجموعه تعاملات فرد در برقراری ارتباط با خویشاوندان، آشنایان و گروه های مختلف میباشد.
* استقلال
ججیبوی استقلال را به عنوان کنترل زنان بر زندگی خودشان به طوری که آنها نیز مانند شوهرانشان در مورد مسایل خانواده حق مساوی داشته باشند و بر روی منابع مالی و سایر منابع کنترل داشته باشند، دسترسی به دانش و اطلاعات واقتدار برای تصمیمگیریهای مستقل، آزادی از محدودیتهای تحرک فیزیکی و توانایی ساختن روابط قدرت برابر در درون خانواده می‌داند (ججی بوی، ۲۰۰۱: ۶۸۸). در این پژوهش از سه بعد اقتصادی و تصمیمگیری و جابهجایی استقلال زنان استفاده شده است.
استقلال تصمیم گیری : آموزش، ایده و نظر زنان را در تصمیمات مرتبط با رفاه و زندگیشان تقویت میکند. این به معنی اعتماد بیشتر زنان به خودشان در اخذ تصمیم و بیان ایده و نظرات و مشارکت در بحثهای خانوادگی است.
استقلال فیزیکی: زنان تحصیل کرده ارتباط بیشتری با جهان پیرامون دارند. زنانی که به تحصیل می‌پردازند آزادی تحرک بیشتر و اعتماد به نفس زیادتری در استفاده از خدمات موجود دارند.
استقلال اقتصادی و اجتماعی و اعتماد به نفس : آموزش، اعتماد به نفس زنان را در موضوعات اقتصادی افزایش می‌دهد.
۴-۱۱-۲- متغیر وابسته:
در این تحقیق رفتار باروری میباشد. رفتار باروری شیوه رفتاری یک زن در مورد باروری میباشد که به صورت تعداد فرزندان و فاصله گذاری میان موالید اندازه گیری شده است.
فصل پنجم
