لیست کامل فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های مردم کوچه و بازار فارسی قسمت یازدهم

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

خوش خدمتی-خودشیرینی-چاپلوسی

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار
بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

 

دروازه-دروازه مانندی در دو سوی میدان فوتبال-گُل

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

آلکلی-معتاد به الکل

پَس-ناجور-خراب

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن
خبرکش-سخن چین

 

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

 

آشنا روشنا-دوست آشنا

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

روده گشاد کردن-سکسکه کردن

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر
دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

 
آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

درگاهی-آستانه

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

چس گرگی پا شدن-صبح زود برخاستن

دلبخواهی-دلبخواه

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

 

 

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

دیوار کوب-پرده یا فرشی که برای زینت به دیوار می آویزند

چیز خور-مسموم شده
آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن
از سر کسی افتادن(عادتی را ترک کردن)

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

 

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض
دو لبه-دارای لب کلفت

زیر سری-بالش-متکا

خر و پف-نگا. خرناس

 

تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

 

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)
خوب-کافی-بسیار

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی
ریش شدن-ریش ریش شدن

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

 

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

 
بجا-شایسته-در هنگام مناسب
بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

حشل-خطر

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

تنگ آفتاب-درست در لحظه ی طلوع خورشی
دنده کج-کج خلق-یکدنده

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد
خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

 

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

دور از شما ب-لانسبت

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

خاک بر سری-بی آبرویی

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

چین و چوروک-چین و شکن

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

چوچول باز-دغل-بی حیا

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

به خط کردن-به صف کشیدن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

آلکلی-معتاد به الکل

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

 

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

آب دندان خوردن-حسرت خوردن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن

رو قوز آمدن-سر لج افتادن
از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

چین و چوروک-چین و شکن

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

زحمت کشیدن-کار کردن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن
در چاه افتادن-فریب خوردن

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند
پلک روی هم نگذاشتن-حتا لحظه ای نخوابیدن
پایین دست-طرف پایین

دست چین-گزیده-منتخب

 
چلو-برنج آب کشیده

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

 

بابا غوری-نابینا-کور

بپا-مواظب باش-متوجه باش

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف
انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

 

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

دستک-دفتر حساب

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن
آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

جهود ی-هودی-مقتصد

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
 

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن
زود باش !-شتاب کن! عجله کن!

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

زیر سری-بالش-متکا

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

 

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

 

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

از حال رفتن(بی‌حال شدن، غش کردن)

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

خانه یکی-صمیمی و یکدل
زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

 

بی فکر-لاابالی-بی قید

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

خشک شدن قر در کمر-به پایان نرساندن خودنمایی و جلوه گری

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق
دزد زده-سرقت شده
 

از چپ و راست-از همه سو-از همه جا

دل به دل راه داشتن-احساس متقابل داشتن

چاشت-صبحانه-ناشتایی

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)
پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

 

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

چس خور-آدم خسیس-بخیل

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

 
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

 
خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن
دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

جمع و جور-منظم و مرتب

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

ُک-ت منقار مرغ-تیزی سر چیزی

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

پیش رس-زود رس

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

ختم شدن-پایان گرفتن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

الفرار(گریز، بگریز !)

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک
تلخه-تریاک-سوخته

 

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

 

خیر مقدم-خوش آمد

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

روغن زرد-روغن حیوانی

چشم شور-آن که چشم زخم زند

 

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد
این خاکدان-دنیا

فال بد زدن

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

برادر شوهر-برادرِ شوهر هر زن
دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

بازرسی-بررسی و کنترل

آه نداشتن که با ناله سودا کردن-آه در بساط نداشتن

در زدن-کوبیدن در خانه

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

 

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده
 

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

 

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن
دست آموز کردن-تربیت کردن
دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

خدا نگهدار-خدا حافظ

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها
دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

دسته جمعی-باهم-گروهی

چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد
بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

دو به هم زن-دو به هم انداز

پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن
ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن
زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

چشم دراندن-دقت زیاد کردن

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

چوب تو ماتحت کسی کردن-نگا. چوب به آستین کسی کردن

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

اُرُسی-کفش

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

ادب شدن-فهمیدن-با تنبیه عاقل شدن-تجربه آموختن-آدم شدن

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز

 

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

دم کسی لای تله گیر کردن-دچار سختی شدن-به بلا گرفتار شدن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

آمدن-آغاز به کاری کردن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن
دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

زَوال-مست مست-لول

دو پولی-کالای بی ارزش

تک پران-زن نانجیب

 

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است
چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

 

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز
برادر زاده-فرزند برادر

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

 

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

خاله وارَس-آدم فضول

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

رو به راه-آماده-مهیا-منظم

آب آتش زده-اشک

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

چنگول زدن-پنجه زدن

 

رو شور-سفیداب

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن
رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

چار چشم-کسی مه عینک می زند

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن
تخته زدن-پنبه زدن

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

بی فکر-لاابالی-بی قید
تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند
دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

تر دست-ماهر-شعبده باز
به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست
 

پیشاب-ادرار

چول-بیابان

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

بخار-توانایی-شایستگی
چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن
پِی-دنبال