لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 284

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن
از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

جیک و بیک کسی را دانستن-دانستن همه ی اسرار کسی

 

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

جز زدن-ناله و زاری کردن

چین و خم-پیچ و تاب

بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

 

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)
به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

آتش از چشم کسی گرفتن-ترسانیدن

خدا به رد-در پناه خدا

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

 

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

پیه سوز- پی سوز

خوراک-مصرف یک دوره ی معین

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن
چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن
چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

 

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر
چاخان پاخان-دروغ

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

بی پیر-آدم بد و تربیت نشده-چیز سخت-کار دشوار

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

ذِله شدن-ذله آمدن

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است
پوست کندن-سخت تنبیه کردن

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که
تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

آشغالی-سپور

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

آشغالی(سپور)

دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن
پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

 

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

زمین گذاشتن سر-مردن
آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)
بازرس-مامور بررسی و کنترل

 
زبان خود را گاز گرفتن-از گفتن سخن نا به جا پشیمان شدن-از سخن گفتن خودداری کردن

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن
ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

 

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

چُس افاده-افاده ی بی جا
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان
رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

زانویی-زانو

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

بند-ریسمان-طناب-رشته

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

حاشیه دار-کناره دار

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

 

حیوانی-نگا. حیوانکی

بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند
 

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

دق مرگ-دق کش

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

تریاکی-معتاد به تریاک

 

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

زرد گوش-بی رگ-ترسو
چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت
چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

تخم چشم-مردمک چشم

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
اُس و فُس(اصل، مایه، چهارستون بدن)
چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن
دهن کسی لق بودن-رازدار نبودن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

باش !-نگاه کن-ببین

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

حاضر و آماده-آماده

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه

پُرتابل-قابل حمل

دست داشتن در کاری-پنهانی شرکت داشتن در کاری
حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش
این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

 
از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز
پینکی رفتن-چرت زدن

چلچل-خال خالی-ابلق

رخصت خواستن-اجازه خواستن

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن
آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

 

 

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

 

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

 

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

 

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها
دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

پُکیدن-ترکیدن

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

پامال شدن-از بین رفتن

دوبلور-دوبله کننده
جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

 
پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن
رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

بازرس-مامور بررسی و کنترل

 

آتشِ بسته-طلا

آب آتش مزاج(می سرخ)

 

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

احتیاطی-نجس-ناپاک

چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

چَکه-شوخ و بذله گو

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

تت و پت-لکنت زبان

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

 

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

خاکی-فروتن و متواضع

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت
به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن
زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

 

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

 

بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا
چل زن-زن کوتاه قد
حساب بی حساب-سر به سر-این به آن در-مساوی-هیچ به هیچ

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

انسان بودن-شریف و درست بودن

رومیزی-منسوب به میز

از سر وا کردن(کاری را سرسری انجام دادن)

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

اِرا(هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید)

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند

دست پیش-گدا

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

 
جن بو داده-نوعی دشنام است

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

خر زور-نیرومند-پرزور

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

دست به دست دادن-دست عروس را در دست داماد گذاشتن

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

ارواح شکمت(ارواح بابات)

جامه شور-رختشوی

بند آمدن-متوقف شدن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

داربست-چوبی چند که معماران روی آن ایستاده و کار می کنند-چوب بست-داربند

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

زیر تشکی-رشوه

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه
بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

 

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

در دست-آماده-حاضر

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

رانده و مانده-بدبخت و وامانده

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

دایی قزی-دختر دایی

 

 

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن
از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

داش-لوطی-مشدی

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی
دمپایی-کفش راحتی خانه

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن
دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

با خدا-خداشناس-مومن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

 
تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی
اهل دود(سیگاری)

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن
بی تفاوت-بی اعتنا

در چاه افتادن-فریب خوردن

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند
زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن
زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

چوب بندی-داربست

باریک-دقیق-حساس

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

پینه-وصله-پوست سخت شده

پت پتی-موتور سیکلت

 

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

داداشی-برادر در زبان کودکان

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

 

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

آبِ سیاه(نیمه کوری)
پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

دست و پا کردن-فراهم آوردن

 
خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

 

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)
پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند
از زبان افتادن(لال شدن)

خر و پف-نگا. خرناس
ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

پات-بی آبرو-بی تربیت

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

 
به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

بخت، بخت اول-برای هر زنی شوهر اول بهتر است
دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

چُر-ادرار

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

خواربار-ارزاق-خوراک