کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 158

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

 

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن
دم دما-نزدیک-حدود-حوالی

 

پشت چشم نازک کردن-پشت چشم آمدن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن
جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

بوق زدن-اعلام موافقت کردن

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

آفتابی کردن-پدیدار کردن

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن
آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

بی اشتها-بی میل به غذا

 

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع
تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن
این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن
خبر کسی یا چیزی را آوردن-مرگ و نابودی کسی یا چیزی را اعلام کردن-مردن-نابودی

جُستن-چیز گمشده را یافتن

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو
باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن
گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

آهوی خاور-آفتاب

خواربار-ارزاق-خوراک

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

 

الانه-همین حالا-هم اکنون

 

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن
تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

از ته ریش گذشتن(فریب دادن)

 

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن
 

تر و فرز-چست و چابک
حساب سوخته-بدهی قدیمی

دل رحم-مهربان

 

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

بوق سگ-بسیار دیر وقت

چشم بندی-شعبده بازی-تر دستی
بی مناسبت-نابجا-نامربوط
تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

آهوی خاور(آفتاب)

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

تخم چهارشنبه-حرم زاده-ناسزایی برای بچه های شریر

تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن

دُوال پا-آدم سمج

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده
جمع و جور-منظم و مرتب

کار شگفت‌انگیز کردن

بکن نکن-امر و نهی

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

تُف کار-بچه باز

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

بی ریخت کردن-کتک زدن

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

خاک به دهنم-زبانم لال

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف
رانده و مانده-بدبخت و وامانده

 
ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

 

 

 

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

حق بردن-رشوه بردن-از راه حق و حساب گرفتن-درآمدی منظم داشتن

 
دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

برادر شوهر-برادرِ شوهر هر زن

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)
خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

 

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

 
خرج تراشی-هزینه درست کردن

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

 

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

 

پشت به کوه اُحد بودن-پشت گرمی داشتن

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

 

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

دل و دماغ-دل و حوصله

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ
بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز
راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

 

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)

چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

 

ابریشم-زن نوازنده-مطرب
راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

خوابگوشی-سیلی-کشیده

 

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

جُستن-چیز گمشده را یافتن

برادر زاده-فرزند برادر

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

 

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن
خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
ختم شدن-پایان گرفتن

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن
دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

خر گردن-گردن کلفت-بی عار
چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

برادر زن-برادرِ زن هر مرد
تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

تره بار-میوه ها و سبزی ها

 

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)
خبرنگاری-کار خبرنگار

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

 

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود
 

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

خاطرجمع شدن-مطمئن شدن

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن
خواب آور-مخدر-بی هوش کننده
حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

جنگ حیدری و نعمتی-جنگ میان دو تن یا دو دسته

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

چای صافی-نگا. چای صاف کن

خُل-نیمه دیوانه-سفیه
بده بستان-داد و ستد-معامله
رو انداز-لحاف

 

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع
خایه دار-با جرات-شجاع

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

دارا-ثروتمند

داو-نوبت بازی

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

خرجی-پول لازم برای گذران روز

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)
آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن
پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

افتادگی-پریشانی-احتیاج
آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

 
بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

 

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت
چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

 

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

چانه لغ-نگا. چانه شل

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
 

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور
آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش
رتوش-دستکاری و آرایش عکس

چس خوری-خست-بخل

 

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است
زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

 

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

جوشی شدن-عصبانی شدن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

اخلاق سگی-تندخویی بیش از اندازه-ناسازگاری با همه

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

بازرسی-بررسی و کنترل

خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن

 
انگشت زدن(انگشت در چیزی فرو بردن، امضاء کردن با اثر انگشت)
خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

روی پای خود ایستادن-به خود متکی بودن-به دیگران نیاز نداشتن
به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی
بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن
به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن
حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان

الانه-همین حالا-هم اکنون

بار و بنه-وسایل سفر

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

بر ملا شدن-آشکار گشتن

جاکن کردن-به حرکت درآوردن-کسی را از مقامی دور کردن

خلاف شرع-ضد قانون شریعت

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز
زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

آهوی خاور-آفتاب
 

توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن

 

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

 
بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)
پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود
به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

 
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
خانه به دوش-بی خانمان-آواره

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا
زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

 

 

چوغ-چوب

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق
به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن
اتصالی کردن-در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن
انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)