مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 166

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید

 

خصوصی-مقابل عمومی

آتشِ بسته-طلا

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

خِل-خلط بینی

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

خرس-چاق و درشت-تنومند

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن

 

 

پر افاده-متکبر-مغرور

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

دیر کردن-تاخیر کردن

ددر رفتن-بیرون رفتن

پر پر کردن-نزدیک شدن بلا
پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری
بده بستان-داد و ستد-معامله

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند
پنج تن آل عبا- پنج تن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

 

با اشتها-متمایل به غذا

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

دک و دهن-دک و پوز

دله-ظرف حلبی

 

پشت دست را داغ کردن-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن
رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن
 

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

 

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

دلداری دادن-تسلی دادن

ترکه-آدم باریک و بلند
ذِله شدن-ذله آمدن

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

درز گرفته-کوتاه کرده

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)
دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

بر پا شدن-ایجاد شدن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

آجر شدن نان(از بین رفتن درآمد)

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است
خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز
تا گلو زیر بار قرض بودن-قرض بسیار داشتن

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن
دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن
الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

 

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

 

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن
افتادگی(پریشانی، احتیاج)

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

حلال وار-به صورت حلال

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

چرند-حرف پوچ و بی معنی

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

پیاله زدن-می نوشیدن

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

دزدی گرگی-دله دزدی

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده
جاگرم کردن-در جایی ماندن

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند
زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی
 

ته دار-پایه دار

دزد و دغل-نادرست و مکار

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

بچه ی-اهل ِ
چین خوردن-چروک شدن

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن
جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

چال افتادن-گود شدن

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن
رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

 

 

تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن

جیره-سهم معین

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن
تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

پرداختی-مبلغ داده شده

 

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

دست باف-بافته با دست
دست خوش !-آفرین

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

 
جا ماندن-فراموش شدن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

 

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

جا در جا-فورن-جا به جا

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

 

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

 

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

چش-چشم

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

ته نشست-رسوب

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن
ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

تعلیمی-عصای کوچک

چپو-غارت-تاراج

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)
دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم
 

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

ته دل کسی قرص بودن-خاطرجمع بودن-نگرانی نداشتن

چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

 

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

 

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

پیش کسوتی-قدمت و برتری

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

 

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

انگشت کردن-انگشت رساندن
دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن
پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

 
آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

دزدی گرگی-دله دزدی

 

 

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

دو رگه-از دو نژاد محتلف

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

جِر-اوقات تلخی-لج

 

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

 
حاجی ارزانی-گران فروش

 

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

چسی درکن-آدم پر مدعا

خشخاشی-نان خشخاش زده

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

پا به پا شدن-تردید داشتن

 

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

 

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

آبِ دندان-حریف ساده

 
پول مول-پول

خاطره-یادگار

پر و پاچه-پا-پاچه

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

پُر توپ-خشمگین

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

 

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

تپل مپل-چاق و چله

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

خشک خشک توش کردن-در مقابل کسی شدت عمل به خرج دادن-کسی را سخت آزردن

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

آبِ کبود-آسمان

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)
الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن
چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

 

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید
بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن
دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن
از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

 

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)
 

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز
پلاسیده-پژمرده-چروکیده
بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی
آهو چشم(معشوق، شاهد)

 

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)
دان دان-متفرق و پراکنده

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

راپرت-گزارش-خبر

اطفال باغ-گل‌های تازه

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

با متانت-با وقار

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

دستی-به عمد-از روی تعمد

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

زهکونی-اردنگی-تیپا

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

 

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

چس فیل-ذرت بو داده-نقل پیرزن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

تشت کسی از بام افتادن-رسوا شدن-آشکار شدن راز

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

اجاق(دودمان)

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن
پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک

آشنایی دادن(خود را معرفی کردن)

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)
رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت
چغل خوری-سخن چینی
جَفت-چوب بست انگور

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

پشم و پیله-ریش

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)
چانه-گلوله ی خمیر نان
بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

 

چای نیک-قوری و کتری چای

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

حمله گرفتن-غش کردن
بو دادن-بوی بد دادن-مشکوک بودن

تر دست-ماهر-شعبده باز

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند