لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 72

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

اسباب‌کشی-نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

 

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

خر بی یال و دم-احمق-نادان

جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن
با خدا-خداشناس-مومن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن
پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن
دک و پوز-دهان و لب و دندان
آب خنک خوردن-به زندان افتادن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

دک و دنده-بالا تنه
تَپوک-ضربه ی دست یا پا

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

 

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا
جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

دک کردن-از سر وا کردن

دور از جناب ب-لانسبت

حرف شنو-سر به را-مطیع

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

دست آموز-تربیت شده-آموخته
چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن
چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند
بارانداز-جای پیاده کردن بار

دست نگاه داشتن-توقف کردن در انجام کار-معطل شدن و منتظر ماندن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

خرده بُرده-مشکل-اختلاف

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

 

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد
حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

چایمان-سرما خوردگی
روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

آجرپاره-جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره

ادرار بزرگ(مدفوع)

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

 

 

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
دندان شکن-قاطع-محکم

 
آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن
 

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

 

آمدن(آغاز به کاری کردن)

خربان-صاحب خر-خرکچی

دزدیده-دزدکی

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

حق البوق-رشوه

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

 
به تور زدن- به تور انداختن
دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

خرمن-انبوه و پرپشت
اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

تنبان درآر-بی حیا-دریده

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن
دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن
خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

 

خط کش-وسیله ای برای زسم خط

 

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

خداپسندانه-مورد پسند خدا

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

دکمه را انداختن-دکمه ی لباس را بستن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

به سر دویدن- با سر رفتن

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن
خم گرفتن-فنی از کشتی
انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 

 

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)
 

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی
انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن
دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

 

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

زینه-پله

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

درز گرفته-کوتاه کرده

دک و پوز-دهان و لب و دندان

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

آشنا روشنا-دوست آشنا

 

 

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

دوری-ظرف غذاخوری پهن

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری
چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن
خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

اجباری-خدمت سربازی

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)
بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن
از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

 
پیش کنار-بیضه-خایه

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد
پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود

پی گرفتن-دنبال کردن کار

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

رشوه گیر-رشوه خوار

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

 

 

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

خوش رو-زیبا-خندان

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

رد کسی را گرفتن-از روی جای پا یا آثار دیگر کسی را دنبال کردن

چُغُل-سخن چین
دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

ترکه-آدم باریک و بلند
چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

 
دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

چوچول باز-دغل-بی حیا

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

اخلاق سگی-تندخویی بیش از اندازه-ناسازگاری با همه

چقال-مهمل بقال

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

حیوونی-نگا. حیوانکی

درز را آب دادن-از راه به در شدن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

حرص خوردن-عصبانی شدن

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

بَر و رو-قد و قامت-چهره

 

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

بنده منزل-خانه ی من

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

تیز بزی-فورن-بی درنگ

 

چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن

 
 

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

 

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

 

پینه زدن-وصله کردن

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)
آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

باریک-دقیق-حساس

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود
پایین آمدن از خر شیطان- از خر شیطان پایین آمدن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

 
بله قربان گو-چاپلوس-متملق
بامب-توسری

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن(از دارایی دیگران بخشیدن)

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)
بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن
خشخاشی-نان خشخاش زده

بازداشتگاه-زندان موقت

 

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

خانم آوردن-پا اندازی کردن
حاشا کردن-نگا. حاشا زدن
تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن
درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض
پوست پیازی-نازک و بی دوام
دور از شما ب-لانسبت

خرج راه-هزینه ی سفر

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

 
اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

زیر سر کسی بلتد شدن-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

پا بر جا کردن-اثبات-مستحکم کردن

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

خاکروبه-زباله-آشغال

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

خصوصی-مقابل عمومی

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

آینه‌ی کسی بودن-یکسره از کسی تقلید کردن

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

 

پیش غذا-آن چه پیش از غذای اصلی می خورند

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش
زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

تِر زدن-خراب کردن کار

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

بَهمان-فلان

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن
بی ریخت کردن-کتک زدن

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

 

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

 

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

پیش-برنده-آن که جلو است

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

تپل مپل-چاق و چله

خیار چنبر-نوعی خیار

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

 
از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)