مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 363

راست رو-رو به رو-مقابل

دولاب-گنجه-کمد-قفسه
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)
 

دندان تیز کردن-طمع کردن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

 

احتیاطی-نجس-ناپاک

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند
رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

رم کردن-رمیدن-گریختن

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

پکاندن-ترکاندن

 
خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

ذِله شدن-ذله آمدن

در زدن-کوبیدن در خانه

 

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

جسته دوزی-نوعی دوختن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)
آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)
تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

رد پا-جای پا-اثر

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

 
خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

آفتابِ پس دیوار-شامگاه
از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

 

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

 

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

به حساب-مثلا-یعنی

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد
خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

 

خدا به رد-در پناه خدا

حساب بی حساب-سر به سر-این به آن در-مساوی-هیچ به هیچ

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

 

 

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

زحمت کش-کارگر-پیشه ور
دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

 
حاجی خرناس-لولو

 

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

ادرار کوچک-شاش

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن
پُر توپ-خشمگین
بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن
اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)

 
دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

تنبل خان-تن پرور

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

روی خود کشیدن-رو کشیدن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

خُردینه-بچه ی خردسال
آمدن(آغاز به کاری کردن)

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

بوق زدن-اعلام موافقت کردن
چینه کشی-شغل چینه کش

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

پا سوخت-پا بد-بد شانس
داشتن-مشغول بودن

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

دو زاری-سکه ی دو ریالی

 

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه
خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب
بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

 

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

دستگیره ی خطر-وسیله ای حلقه مانند در قطار برای بازداشتن قطار از حرکت به هنگام خطر

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

جشن گرفتن-سور بر پا کردن

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
بستری-خوابیده در بستر-بیمار

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

برزخ شدن-ناراحت شدن
حجله خانه-اتاق شب زفاف

احتیاطی(نجس، ناپاک)

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

خروار-کنایه از مقدار زیاد
ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن
داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن
چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

بند بودن روی پای خود-به خود متکی بودن

 

خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام
خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

 
حجله خانه-اتاق شب زفاف

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده
چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
جز زدن-ناله و زاری کردن
دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

چیلی-بدبیاری

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

 

پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

جوغ-جوی آب

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد
خروجی-جای بیرون رفتن-مالیاتی که هنگام خارج شدن از کشور به دولت می پردازند

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است
پول چایی-انعام-بخشش

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

چاق کردن دنده-به دنده گذاشتن اتوموبیل

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

چول-بیابان
پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

دست چین-گزیده-منتخب

چشم بازار را درآوردن-چیز بسیار بد و نامرغوب خریدن

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن
زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

تِک تِک-صدای کارکردن ساعت
بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز
جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد
بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند

بازو دادن-یاری دادن

 

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

دست فروشی-شغل دست فروش

پابوسی-زیارت

 

چغاله بادام-بادام نارس

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)
جان کلام-اصل مطلب

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد
زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند
 

 

تپلی-گرد و چاق

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

پینه زده-وصله کرده

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

آشی بودن زندگی(نامساعد بودن حال و احوال)

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

دنده کج-کج خلق-یکدنده

 

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

 

حی و حاضر-آماده

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه
دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

 

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

آواز شدن-شهره شدن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن
دو قلو-دو بچه ی همزاد
خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود
 

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

دمپایی-کفش راحتی خانه
 

حق شناس-سپاس گزار

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

 

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

دور برد-دارای برد زیاد

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

 
دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

دله دزدی-عمل دله دزد

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

 

دل و دماغ نماندن برای کسی-حال و حوصله ای در کسی نبودن

زیر انداز-پارچه ای که زیر پای کسی یا زیر چیزی گسترانند

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

پلکیدن-در جایی رفت و آمد کردن-آهسته و آرام رفتن-ول گشتن

 

 
در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن
دلسرد کردن-ناامید کردن

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

ابوقراضه(ابوطیاره)

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن
تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

آکَل(آقای کربلایی)

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند
پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

پیش-برنده-آن که جلو است

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

 

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

حق گرفتن-نگا. حق بردن

زبان گز-چیز تند و تیز
کار شگفت‌انگیز کردن

 

جود-یهودی-حهود

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری
انگشت‌شمار-کم-معدود

بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

به هم زدن-قطع رابطه کردن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد