کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 128

خیره-بی شرم-پر رو

 

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دور چیزی را خط کشیدن-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

 
چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

پادرختی-میوه های خراب شده که خود از درخت می افتند

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

پات-بی آبرو-بی تربیت

جهود ی-هودی-مقتصد

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
رنگ شدن-گول خوردن

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن
زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

چپیدن-به زور جا گرفتن

 

زبانی-شفاهی

پر افاده-متکبر-مغرور

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن
دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن
 

زیر دُم سُست-زن منحرف
آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

پاشیر-گودال پای شیر آب

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن
باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن
ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

خودرو-آن چه بی اسب رود
توپ و تشر-تهدید-هارت و پورت-داد و فریاد

خرجی-پول لازم برای گذران روز

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

خاطر داشتن-به یاد داشتن

چتوَل-یک چهارم

 

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

جز و ولز-نگا. جز و وز

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی
پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش
بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان
خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت
باد گرفتن-مغرور شدن
دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

اجل معلق-مرگ ناگهانی

دله-ظرف حلبی

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

 

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا
تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

پینکی رفتن-چرت زدن

 

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن
خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط
دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

 
استخوان‌دار(محکم، بااراده)

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن
انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

خِرخِره-حلق-حلقوم

 
خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

جهود ی-هودی-مقتصد

انگشت کردن-انگشت رساندن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

پا واکردن-به راه افتادن بچه

بابت-مورد-زمینه-موضوع

بی پرده-رک و صریح-آشکار

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن
تخم جن-حرام زاده

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده

از ته دل-از سر صدق و صفا

خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

از دست دادن-گم کردن
حال و بار-وضع زندگی

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

دست و پا-توانایی-عُرضه

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن
زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

 
داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

بابا بزرگ-پدر بزرگ

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

خیر مقدم-خوش آمد

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

پیش کردن-راندن به جلو

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج
بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

پیش کردن-راندن به جلو

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن
ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

 

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

خوابگوشی-سیلی-کشیده

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

چهل منار-تخت جمشید

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

خروس خوان-هنگام سحر

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

از دست دادن-گم کردن

 
آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار
تند نویس-کسی که سریع می نویسد
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله

چهره کردن-نگا. چهره شدن

 

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

 

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

داشتن-مشغول بودن

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

 

آتش از چشم کسی گرفتن-ترسانیدن

 

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

حُقه-زرنگ و ناقلا

 

 

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

 
 

خایه-بیضه-جرات

 

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

ارباب حجت(اهل منطق)

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

 

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

آب آتش مزاج-می سرخ
رو به راه-آماده-مهیا-منظم

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

چهار چوب ملا حیدر-جای تنگ و ناراحت کننده

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

بازار مکاره-بازار موقت

 

دبه خایه-مبتلا به فتق بیضه

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

تپق-گرفتگی زبان

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

چهار دستی-فراوانی

بی بو و بی خاصیت-کسی که سود و زیانی ندارد

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

چارک-یک چهارم
زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

 

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

 

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

خاک بر سری-بی آبرویی

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

چرکوندی-لکه دار کثیف

 

زبیل-آشغال-زباله

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

 

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

بی مناسبت-نابجا-نامربوط
دُم بریده-زرنگ و ناقلا-بدجنس

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

چارچار زدن-بی حیایی کردن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن
در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

پشت بام-سقف بیرونی بام
چرند گو-یاوه گو

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)
چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند
خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا
جَخ-تازه-هنوز-فوقش

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

 

رد پا-جای پا-اثر

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

 
تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

بنده منزل-خانه ی من

 

به روی کسی آوردن-به چشم کسی آوردن-به کسی یادآوری کردن
خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن

پشه کوره-پشه ی ریز

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

ته بر کردن-از ته بریدن

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت
از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

دلسرد کردن-ناامید کردن

ازرق(چشم زاغ)

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی
حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

 

خوراک-مصرف یک دوره ی معین

اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

درد دل-غم و اندوه درونی

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

پُخت کردن-پختن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن